Dębniki

Dębniki – obecna VIII dzielnica Krakowa, Dębniki, jest drugą pod względem wielkości, ustępując tylko Nowej Hucie. Obejmuje ona szereg dawnych jednostek o bardzo zróżnicowanej historii: Dębniki, Bodzów, Kobierzyn, Kostrze, Ludwinów, Pychowice, Sidzina, Skotniki, Tyniec i Zakrzówek. Na terenie dzielnicy znajduje się także Bielańsko-Tyniecki Park Krajobrazowy. Dzielnica ta jest niejako wizytówką Krakowa, gdyż turyści spoglądający z murów Wawelu na miasto, w kierunku Wisły, widzą właśnie Dębniki. Najbardziej znanym mieszkańcem Dębnik był Karol Wojtyła, który mieszkał tu w latach 1938–1944.

Dębniki to dawna wieś podkrakowska położona przy Skałkach Twardowskiego. Jej nazwa wywodzi się od garbowania skór (dębienia) lub od lasu dębowego. Wzmiankowana po raz pierwszy w 1254 r., początkowo była wsią książęcą, potem część gruntów stała się własnością klasztorną i królewską. Zarządzali nią wielkorządcy krakowscy; w XVI w. przez długi okres godność tę sprawowała rodzina Bonerów. Już wówczas na terenie Dębnik istniały cegielnie oraz kamieniołomy dostarczające materiałów budowlanych dla Krakowa. W okresie wojen w wiekach XVII i XVIII Dębniki oraz okoliczne wsie mocno ucierpiały ze strony przetaczających się przez kraj wojsk. W czasie konfederacji barskiej Kazimierz Pułaski wybudował tu stałą redutę, z której zajęto Wawel. W 1867 r. Dębniki wraz z osadą Rybaki stały się gminą. Rodzina Lasockich, właściciele tutejszego obszaru dworskiego, wybudowała neogotycki pałac nad Wisłą. Dzięki budowie mostu na Wiśle w 1888 r., na przełomie XIX i XX w. powstały tu liczne fabryki i przedsiębiorstwa, produkujące m.in. słynną ceramikę. Pod koniec XIX w. w miejscu zbiegania się najważniejszych ulic wsi ukształtował się Rynek Dębnicki.

W 1910 r. Dębniki zostały włączone do Krakowa. W 1918 r. Salezjanie zakupili pałac, zwany Łosiówką, w którym założyli Seminarium Salezjańskie, a w 1938 r. ukończono budowę salezjańskiego kościoła parafialnego pod wezwaniem św. Stanisława Kostki, którego bryła dominuje nad okolicą. W latach 1935–1938 wzdłuż obecnej ul. Praskiej powstało Osiedle Robotnicze. W okresie okupacji niemieckiej podczas II wojny światowej planowano wyburzenie zabudowy Dębnik i postawienie na jej miejscu idealnego nazistowskiego miasta, ale planów tych nie zrealizowano. Po wojnie na miejscu wysadzonego przez Niemców mostu powstał w 1952 r. nowy most (dzisiejszy most Dębnicki). W bliskiej odległości od niego ulokowany jest także most Grunwaldzki, łączący rondo o tej samej nazwie z ul. Dietla. W okolicy ronda znajduje się wiele ważnych budynków, takich jak hotel Forum, Centrum Kongresowe oraz najciekawsze pod kątem architektury Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha.