Loading...

KL Plaszow

Płaszów ()

KL Plaszow (HN) – Jeden z symboli okupacji w Krakowie, ulokowany między ul. Kamieńskiego i Wielicką, cmentarzem Podgórskim i domami jednorodzinnymi Płaszowa. Obecnie miejsce to przypomina rozległy park lub dużą łąkę we wschodniej części Podgórza.

Obóz w Płaszowie powstał jesienią 1942 r. początkowo jako obóz pracy przymusowej. Zmieniło się to w styczniu 1944 r., kiedy przekształcono go w obóz koncentracyjny. Obóz ulokowany został na terenach dwóch cmentarzy żydowskich i żydowskiej gminy wyznaniowej, dawnej gminy Wola Duchacka, prywatnych oraz miejskich. W lecie 1944 r. zajmował powierzchnię około 80 ha otoczoną 4 km drutów kolczastych i 12 wieżami strażniczymi. W trakcie istnienia obóz był intensywnie rozbudowywany. Na jego terenie powstało około 200 obiektów takich jak baraki dla więźniów, wille dla SS, magazyny, warsztaty, koszary i pomieszczenia administracyjne.

W dniach 13–14 marca 1943 r. do Obozu w Płaszowie skierowano 8 tysięcy Żydów z likwidowanego getta krakowskiego. Poza nimi do obozu transportowano także Żydów z okolicznych gett i obozów. Od lipca 1943 do stycznia 1944 r. na terenie obozu istniał odrębny „obóz pracy wychowawczej” dla Polaków, których liczba w szczytowym momencie liczyła kilka tysięcy. Łącznie przez obóz miało przejść około 30–40 tysięcy osób, z czego około 24 tysięcy więźniów stałych. W obozie przeprowadzano egzekucję schwytanych w Krakowie, ukrywających się Żydów i Polaków skazanych przez Niemców na śmierć oraz palono zwłoki zabitych w innych częściach miasta. We wrześniu 1944 r. SS wydało rozkaz pozbycia się ciał pomordowanych, które ekshumowano, spalono i rozrzucono na terenie całego obozu. Ocenia się, że na jego terenie znajdują się prochy około 8–10 tysięcy ofiar. Ludzie w obozie umierali także na skutek wyniszczającej pracy, głównie dla zakładów zbrojeniowych. Załoga obozu w 1944 r. składała się z około 700 funkcjonariuszy pod komendą jednego z największych katów, Amona Götha, straconego w Krakowie za zbrodnie w 1946 r. Obóz w Płaszowie od lipca 1944 r. stopniowo likwidowano, więźniowie byli wywożeni do innych obozów (m.in. Auschwitz-Birkenau), a budynki rozbierane. 18 stycznia 1945 r. obóz zajęła Armia Czerwona.

Do dzisiaj na terenie obozu zachowały się nieliczne budynki, takie jak „Szary Dom”, willa komendanta, resztki cmentarzy żydowskich i kamieniołom. Znakiem tragedii ofiar obozu jest stojący tu Pomnik Ofiar Faszyzmu powstały w 1964 r. według projektu Witolda Cęckiewicza – monumentalna rzeźba stoi zwrócona frontem do dzisiejszej ul. Kamieńskiego. Na terenie obozu trwają dziś prace mające na trwale upamiętnić historię tego miejsca. To ważne, bo w międzyczasie część terenu została już zajęta przez budynki mieszkalne i handlowe oraz inwestycje miejskie.