Grzegórzki

Grzegórzki – Obecnie wraz z Wesołą, Dąbiem, Piaskami i częścią Olszy stanowią II Dzielnicę Krakowa. Pierwsze informacje o wsi Grzegórzki pochodzą z końca XIV w. Wieś Grzegórzki należała do Krakowa i zaopatrywała miasto w żywność. W XIX i w I poł. XX w. na terenie Grzegórzek ulokowano liczne zakłady przemysłowe. Były to zarówno nowe fabryki, jak i te przeniesione z centrum Krakowa. Największym z zakładów była fabryka Zieleniewskiego, produkująca ciężkie konstrukcje metalowe. Skutkiem tego Grzegórzki były jednym z najbardziej uprzemysłowionych regionów podmiejskich, a później miejskich. Resztki industrialnej przeszłości jeszcze dziś widoczne są w architekturze dzielnicy, która w coraz większym stopniu zdominowana jest przez budynki biurowe, handlowo-usługowe i osiedla mieszkaniowe powstające na terenach dawnych zakładów.

Do 1910 r. Grzegórzki były osobną gminą, włączoną w granice Wielkiego Krakowa. Po wchłonięciu przez stale rozbudowujące się miasto Grzegórzki stały się jedną z centralnych dzielnic Krakowa, łącząc średniowieczne śródmieście z PRL-owską Nową Hutą. W centrum dzielnicy ulokowane są liczne obiekty użyteczności publicznej, urzędy miejskie, wojewódzkie oraz sądy. Grzegórzki można także nazwać dzielnicą akademicką. Na jej terenie mieści się rozległy kompleks Szpitala Uniwersyteckiego Collegium Medicum UJ, stopniowo przenoszony w rejon Prokocimia oraz uniwersytecki Ogród Botaniczny. Swoją siedzibę mają tu także jezuici i prowadzona przez nich uczelnia, Akademia Ignatianum, oraz Uniwersytet Ekonomiczny.

Grzegórzki słyną również z ulokowanej tam giełdy, złożonej z budynku Miejskiej Hali Targowej i placu handlowego. W tygodniu sprzedaje się tam produkty spożywcze, w niedziele zaś rejon ten przeobraża się w giełdę książek i staroci. Nocą można tu spróbować legendarnych już kiełbasek z Niebieskiej Nyski. Tuż obok wznosi się pamiętający jeszcze czasy galicyjskie wiadukt kolejowy, powstały pierwotnie jako most nad Martwą Wisłą. Biegnące po nim tory oraz długi nasyp kolejowy przez lata stanowiły granicę oddzielającą Kraków od jego przedmieść. Innym świadectwem współczesności na terenie Grzegórzek są ulokowane tutaj galerie handlowe – na czele z Galerią Kazimierz; jedne z najwyższych budynków w Krakowie: wieżowiec K1, tzw. Błękitek, i powstający od nowa budynek Unity Tower w miejscu słynnego „Szkieletora”; oraz przebudowane rondo Mogilskie z pozostałościami dawnego fortu w środku.